نقد و بررسی فیلم‌نامه "کوروش کبیر" اثر مسعود جعفری جوزانی

THE CASE OF ACHAEMENIAN PERSIA, WITH APOSTSCRIPT ON ABU GHRAIB By Roshan-Zamir [email protected] آیا نیمه تاریکِ بهشت (مذهب، امپراتوری و شکنجه) از بروس لینکلن، ایران‌ستیزانه نیست؟ بهرام روشن ضمیر در تاریخ 27 فروردین در سی‌امین جلسه کافه‌کتاب در کتابخانه مرکزی دانشگاه شهید چمران اهواز، معرفی کتاب مذهب، امپراتوری و شکنجه (در ایران: نیمه تاریک بهشت) توسط دکتر شهرام جلیلیان برگزار شد. در این جلسه، عضو هیات علمی گروه تاریخ این دانشگاه، که پژوهشگری برجسته و صاحب‌نظر در زمینه تاریخ ساسانیان به شمار می‌آید به معرفی(بدون نقد) کتاب نیمه تاریک بهشت ترجمه آروین مقصودلو پرداخت. دکتر جلیلیان در این سخنرانی، هجمه برخی علاقه‌مندان به تاریخ ایران نسبت به این کتاب را ناشی از بی‌اطلاعی از محتوای آن و قضاوت پیش از خواندن و صرفا با تکیه بر عنوان دانسته‌ و حدود 30 دقیقه با ستایش‌برانگیزترین جملات از این کتاب به نیکی یاد کرده و علاقه‌مندان را به خواندن آن فراخوانده‌اند. البته مواردی هست که مولف یا مترجم با به‌کارگیری یک عنوان جذاب و حتی خلافِ محتوا و نتیجه‌گیری تلاش می‌کند، جناح‌ها و جریان‌های مختلف و مخالف را نسبت به خواندن و خریدن یک اثر راغب کند. ولی بدبختانه نیمه تاریک بهشت، در این زمره نمی‌گنجد. این جانب این کتاب را به زبان انگلیسی خوانده‌ و ترجمه فارسی را تورق کرده‌ام. کتاب اصلا چیزی خلافِ عنوان آن نیست. واقعا تلاش دارد، نیمه تاریکِ دو امپراتوری(ایرانِ هخامنشی و آمریکا) را نمایان سازد و ادعای هر دو امپراتوری بر ساختن بهشتی روی زمین را خدشه‌دار سازد. دکتر جلیلیان البته هدف بروس لینکلن در دشمنی با پروپاگاندای جورج بوش در جریان اشغال عراق در سال 2003 را خوب درک کرده‌اند ولی با کمال تعجب، ا, ...ادامه مطلب

برای اهالی تاریخ یک ضرب‌المثل است که هیچ دانشی مانند تاریخ از آماتورها و غیرمتخصص‌ها آسیب ندیده. نمونه‌اش سرکار خانم گیتی نوین نقاش و گرافیست ایرانی، در پاسخ به اینکه چرا اسطوره‌های یونانی را به ایرانی ترجیح داده، برای توجیه خود (که نیازی هم به توجیه نبود واقعا) با فهمی ناقص و سراسر اشتباه از تاریخ، به تاریخ آسیب می‌زند تا کار خود را توجیه کند. می‌نویسد خشایارشاه! (منظور شاه خشایارشا است) در معبد آپولو نیایش کرده، زیرا آپولو همان میترا است و خدایان هندواروپایی یکی هستند. و سپس نتیجه می‌گیرد که اساطیر ما یکی هستند و اگر او اساطیر یونان را تصویرسازی کرده، انگار به اساطیر ایران پرداخته.این ماجرا هم درست همچون جریان شاهزاده یعقوب را خرس در بالای درخت درید است! که گفتند شاهزاده نبود، پیغمبرزاده بود، یعقوب نبود، یوسف بود. خرس نبود، گرگ بود. بالای درخت نبود، ته چاه بود. و اصلا خود خبر غلط است چون هیچ حیوانی او را ندریده بود!در هیچ کجای هرودوت نیامده خشایارشا در معبد آپولو عبادت کرد! اگر همیشه سخن از احترام هخامنشیان چون کورش و داریوش به خدایان رفته، آنرا ناشی از سیاست هخامنشیان دانسته‌اند که اتفاقا خشایارشا در کتیبه دیوان Xph خلاف سیاست پیشینیان را پی‌گرفت. اگرچه کاهنان دلفی با ترفندهایی از نابود شدن به دست سپاهیان خشایارشا گریختند ولی بنابر روایت هرودوت در کتاب هشتم بند 33، سپاه خشایار, ...ادامه مطلب

بهرام روشن‌ضمیر (پژوهشگر تاریخ و فرهنگ ایران) منتشر شده در مجله قلمیاران - مهر 1396 چندگانگی فرهنگی برخلاف آنچه ممکن است تصور شود، پدیده‌ای مدرن نیست و عمری به درازای تمدن بشری دارد. بابلِ دوره هخامنشی و هلنی از نظر تنوع قومی و چندگانگی فرهنگی دست‌کمی از نیویورک و لس‌آنجلس کنونی نداشت. در عصر پسین‌باستان، شهرهای بزرگ شرقِ امپراتوری روم و غربِ شاهنشاهی ایران همچون هترا، دورا-اورپوس، پالمیرا، اِدِسا و پترا (بنگرید به Ball 2000) کاملا چندفرهنگی(Multicultural) بودند. برای نمونه هترا (الحضر) شهری در غرب شاهنشاهی اشکانی و ساسانی (شمال عراق امروزی) که چندی پیش به دلیل نابودی آثارش به دست داعش، در رسانه‌های همگانی هم مطرح شد، در عین حفظ سنت‌های آشور-بابلی کهن، در کنترل ایرانیان بود. با اینحال یونانیان مهاجر در آنجا فراوان بودند و آثار ادبی و هنری هم به یادگار گذاشته‌اند و این در شرایطی بود که با گذشت زمان شهر جمعیتی عرب پذیرفته بود و پادشاهی آن در روزگار اشکانی در اختیار طایفه‌ای از عرب‌ها قرار گرفت. در عین حال حضور و اهمیت آرامی‌ها و یهودی‌ها را هم در هترا نمی‌توان نادیده انگاشت.(بنگرید به 2016 Niehoff) عینا همین وضعیت در پالمیرا (که آن‌هم به دست داعش مورد ویرانی واقع شد) وجود داشت. دلیل این وضعیت به فلسفه وجودی این شهرها برمی‌گشت که عمدتا در مسیر کاروان‌های تجاری شرق به غرب قرار داشتند , ...ادامه مطلب

بهرام روشن ضمیر روز يازدهم آذر 1333 روزنامه اطلاعات در صفحة اول خود خبري تحت عنوان «جريان امضاء مقاوله نامه ايران و شوروي» را منعكس كرد. در شرح اين خبر تنها نوشته شده بود كه ساعت يك بعد از ظهر امروز آقاي «لاورينتف» سفير كبير شوروي در وزارت امور خارجه حضور يافت و مقاوله نامه ايران و شوروي مبني بر رف, ...ادامه مطلب